'To help people live, not just exist’, is het credo van de Amerikaanse Joyce Simard, de bedenker van Namaste Care, een zorgprogramma voor mensen met dementie in een vergevorderd stadium. In Nederland heet dat het Namaste Familieprogramma, tal van zorginstellingen deden mee met het onderzoeksprogramma. De middelen of activiteiten zijn eenvoudig. Het kan van het spelen met een knuffeltje gaan tot een bellenblaas en is goed toepasbaar in de dagelijkse zorg, vertelt onderzoekster Hanneke Smaling. “Er worden herinneringen opgehaald, er is plek voor beweging, het kan van alles zijn. Het is volledig gericht op kwaliteit van leven.”

Hanneke Smaling is onderzoekster van het LUMC/UNC-ZH en legt uit dat het ooit is ontstaan voor mensen binnen het verpleeghuis die bij het reguliere activiteitenprogramma buiten de boot vallen door communicatieproblemen, gebrek aan initiatief of onbegrepen gedrag.

Het programma wordt inmiddels in 13 landen gebruikt. De positieve effecten zijn een afname van medicatiegebruik, er is minder onbegrepen gedrag en er zijn meer positieve interacties van medewerkers en bewoners. Toch zegt Smaling dat er meer onderzoek nodig is omdat de steekproeven te minimaal zijn. 

Het familieprogramma is dagelijks, meestal anderhalf uur, op vaste momenten, al lukt dat niet altijd. Het is een gestructureerd programma vanuit een persoonsgerichte, palliatieve zorgbenadering, gericht op kwaliteit van leven en comfort. “Het is echt een activiteit als middel om contact te maken.” 

Uit de studieresultaten blijkt, kort samengevat, dat het de kwaliteit van leven van bewoners verbetert, resulteert in minder onwelbevinden en intercurrente aandoeningen en dat er minder pijn buiten de sessies werd waargenomen. Het LUMC heeft een toolkit klaargezet voor zorgprofessionals en familieleden om gratis te downloaden (klik hier).

"Wij keken vooral naar wat mensen leuk vinden om te doen maar ook wat ze vroeger graag deden", vertelt Desha Davies, verpleegkundige en teamleider bij WZH Transvaal in Den Haag. Zij gebruiken het Namaste programma nu enkele jaren in hun ‘huis’, waar vooral Surinaamse en Hindoestaanse bewoners wonen. Soms worden de activiteiten in de huiskamer aangeboden maar net zo vaak op de kamer van de cliënt zelf. Succesfactoren zijn de familieleden en vrijwilligers die erbij werden betrokken. Zij reageren vaak positief omdat het beter gaat met hun vader of moeder. 

“Er kan gewerkt worden met aromatherapie, de handen of voeten kunnen gemasseerd worden, er kan gespeeld worden met een muziekinstrument of er wordt andere muziek opgezet dan die in de huiskamer is te horen.” 

Davies: "Wij doen het meestal 30 tot 45 minuten in de ochtend en daarna na de lunch ook weer 30 minuten tot 45 minuten.” De activiteiten bieden ze aan náást de gewone activiteiten. De begeleidsters noteren minder uitgeschreven medicatie en minder gedragsproblemen. 

Iemand uit de zaal, lachend: "Maar is dit niet wat alle cliënten graag willen, ook de licht-dementerenden?" Davies: “Klopt. Wij bieden het nu aan iedereen aan, maar wij hebben ook maar een klein huis.”