In de gehandicaptenzorg zijn veel verschillende instrumenten waarmee de ervaringen van cliënten in kaart worden gebracht. De Commissie van Deskundigen van de VGN beoordeelt of deze instrumenten kunnen worden opgenomen in de zogenoemde waaier, een handvat voor zorginstellingen om een keuze te kunnen maken voor het juiste instrument. Ook biedt de commissie handreikingen voor de verdere ontwikkeling van de instrumenten. 

Kees Ahaus, hoogleraar van de RUG en voorzitter van de commissie legt uit hoe de commissie in de praktijk werkt. "Wat we eigenlijk doen is continu de dialoog aangaan met de makers van de instrumenten die in de waaier zijn opgenomen. Natuurlijk, we geven ook oordelen en er zijn instrumenten afgevallen, maar we zijn vooral in gesprek om de instrumenten verder te brengen." 

Ervaringen en verbeterwensen
De commissie stelde verschillende criteria op om de instrumenten te kunnen beoordelen. Ahaus: "Instrumenten moeten de ervaringen en verbeterwensen van de cliënt weergeven, maar moeten tegelijkertijd ook geaggregeerd kunnen worden zodat een team, een afdeling of een hele organisatie er iets van kan leren." 

Ook de criteria zijn onderhevig aan continue verbetering. "We zagen bijvoorbeeld organisaties waarin het instrument weliswaar werd gebruikt, maar nauwelijks of niet op de goede manier. De maker van zo’n instrument heeft hier een rol. Dus ook daar hebben we nu criteria voor opgesteld. Daarnaast moet een instrumentenmaker waarborgen inbouwen voor het voortbestaan van het instrument."

Een ontwikkelaar kan bij de commissie een instrument indienen. Als het is opgenomen in de waaier rapporteren de ontwikkelaars vervolgens over de aandachtspunten en doorontwikkeling van het instrument. De commissie geeft daarop feedback en diept sommige thema’s met de ontwikkelaars verder uit. Soms nodigt de commissie ook gebruikers van het instrument uit. 

Onderzoekende dialoog
Om de rol van de commissie wat tastbaarder te maken delen vandaag ook twee instrumentenontwikkelaars hun ervaringen met de Commissie van Deskundigen. Dit vind ik ervan is een van de instrumenten die in de waaier is opgenomen. "De onderzoekende dialoog is het belangrijkste onderdeel van ons instrument", legt Anouk Vorselman uit.  

"Er werd net gezegd dat de commissie niet toetsend is, maar in het begin voelde dat wel zo", vertelt ze lachend. "Dat heeft ons overigens wel geholpen, vooral de wetenschappelijke kant en de validiteit van ons instrument konden we dankzij de kritische vragen van de commissie verbeteren."

"Wat ik zelf heel prettig vind is dat we nu veel meer in dialoog zijn dan in het begin. We hebben gesprekken over aggregatie en de analyse van de data; gesprekken die we intern voeren, maar waarvan het fijn is dat we ze ook met de externe experts van de commissie kunnen voeren. Door deze constructie krijgen we ruimte om te pionieren, in plaats van dat we in een systeem worden gedrukt."

Kwaliteitservaringen
Ook Wil Buntinx deelt zijn ervaringen met de commissie. Hij ontwikkelde Quality Cube, een methode waarin wordt gekeken naar kwaliteitservaringen in de zorgdriehoek van cliënten, familie en begeleiders. 

"Het belangrijkste aan de samenwerking met de commissie is dat deze relatie ons verplicht tot een permanente kritische reflectie op onze methode", schetst Buntinx. "We hadden achterover kunnen leunen, maar nu moeten we elk jaar de validiteit van deze methode aantonen. Daarnaast hebben we nu de koppeling met het zorgplan kunnen leggen en hebben we een methodiek ontwikkeld om ook EMB-cliënten te betrekken, beide dankzij de commissie." Ook intensiveerde Quality Cube de relatie met stichting FACIT, om zo beter continuïteit te kunnen garanderen en werd de kwalitatieve benadering verdiept.